«Τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο, και επομένως πιο πολύτιμο, από το να μπορείς να αποφασίσεις» (Ναπολέων Βοναπάρτης)
"Είμαι μία ερευνήτρια-αφηγήτρια, και σήμερα θα μιλήσουμε σχετικά με τη διευρυμένη αντίληψη.
Θέλω να σας μιλήσω και να πω μερικές ιστορίες σχετικά με ένα κομμάτι της έρευνάς μου το οποίο διεύρυνε θεμελιωδώς την αντίληψή μου και άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ζω, αγαπώ, δουλεύω και μεγαλώνω τα παιδιά μου.
Ολόκληρη η ακαδημαϊκή μου καριέρα περιβαλλόταν από ανθρώπους που κατά κάποιον τρόπο πίστευαν ότι "Η ζωή είναι άνω κάτω, απλά αγάπα την... " Εγώ πάλι ήμουν υπέρ του ότι "Η ζωή είναι άνω κάτω, τακτοποιήστε την, οργανώστε την και τοποθετήστε την σε κουτάκια..."
Πίστευα ότι είχα βρει το δρόμο μου, μία καριέρα που με συνεπαίρνει με σπουδές και εξάσκηση στην κοινωνική εργασία και με την πεποίθηση ότι πρέπει να χτυπήσουμε τη δυσφορία κατακέφαλα και να την κάνουμε πέρα και να πάρουμε σε όλα Α. Αυτό ήταν το μότο μου. Έτσι ήμουν πολύ ενθουσιασμένη με αυτό. Και έτσι σκέφτηκα, ξέρεις κάτι, αυτή είναι καριέρα για μένα, επειδή ενδιαφέρομαι για μερικά μπερδεμένα ζητήματα. Αλλά θέλω να είμαι σε θέση να τα ξεμπερδέψω. Θέλω να τα κατανοήσω. Θέλω να παρεισφρύσω σε αυτά τα θέματα που ξέρω ότι είναι σημαντικά και να γράψω τον κώδικα για να τον δουν όλοι.
Αυτό με το οποίο ξεκίνησα ήταν η σύνδεση. Από την στιγμή που είσαι κοινωνικός λειτουργός για 10 χρόνια, αυτό που συνειδητοποιείς είναι ότι η σύνδεση είναι ο λόγος που είμαστε εδώ.
Είναι αυτό που δίνει σκοπό και νόημα στις ζωές μας. Είναι αυτό που έχει σχέση με όλα. Η ικανότητα να αισθάνεσαι συνδεδεμένος με τους άλλους. Έτσι σκέφτηκα, ξέρεις κάτι, πρόκειται να ξεκινήσω με την σύνδεση.
Και μπορεί να είναι περίεργο αλλά όταν ξεκίνησα άρχισα να απογοητεύομαι και να συνειδητοποιώ ότι όταν ρωτάς τους ανθρώπους σχετικά με την αγάπη, σου μιλούν για σπαραγμό.
Όταν ρωτάς τους ανθρώπους για την ένταξη, θα σου πουν τις πιο φρικτές τους εμπειρίες σχετικά με το να είσαι αποκλεισμένος.
Και όταν ρώτησα τους ανθρώπους για την σύνδεση, οι ιστορίες που μου είπαν σχετίζονταν με την αποσύνδεση.
Έτσι πολύ γρήγορα — στην πραγματικότητα γύρω στις έξι εβδομάδες σ' αυτή την έρευνα — έπεσα πάνω σε αυτό το ακατανόμαστο πράγμα, αυτήν την απόλυτα μπλεγμένη σύνδεση με έναν τρόπο που δεν κατάλαβα ή δεν είχα αντιληφθεί ποτέ.
Κι έτσι αποσύρθηκα από την συγκεκριμένη έρευνα και σκέφτηκα, χρειάζεται πρώτα να καταλάβω τι είναι αυτό και μετά να συνεχίσω. Και κατέληξα ότι ήταν η ντροπή. Και η ντροπή είναι πραγματικά εύκολο να κατανοηθεί ως φόβος της αποσύνδεσης. Δηλαδή η σκέψη ότι υπάρχει κάτι σχετικά με εμένα που, αν οι άλλοι άνθρωποι το γνωρίζουν ή το βλέπουν, δεν θα είμαι άξια της σύνδεσης.
Και μπορώ να σας πω γι'αυτό: είναι καθολικό: όλοι μας το έχουμε. Οι άνθρωποι που δεν βιώνουν τη ντροπή δεν έχουν καμία ικανότητα για ανθρώπινη συναισθηματική ταύτιση ή σύνδεση. Κανείς δεν θέλει να μιλήσει γι'αυτό, και όσο λιγότερο μιλάς γι' αυτό τόσο το περισσότερο το έχεις.
Η ντροπή είναι το ''δεν είμαι αρκετά καλός, δεν είμαι αρκετά άψογος. Δεν είμαι αρκετά λεπτός, αρκετά πλούσιος, αρκετά όμορφος, αρκετά έξυπνος, αρκετά προωθημένος.'' Το πράγμα που το ενίσχυσε αυτό ήταν η ανυπόφορη ευπάθεια, αυτή η ιδέα του ότι, προκειμένου να συμβεί η σύνδεση, πρέπει να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να φανούν, να φανούν πραγματικά. Μα έτσι θα φανούν όλα μας τα ελαττώματα. Και αν φανούν πως θα μας αγαπήσουν οι άλλοι;
Ξέρετε πως νιώθω σχετικά με την ευπάθεια.
Μισώ την ευπάθεια.
Κι έτσι σκέφτηκα, αυτή είναι η ευκαιρία μου να της ανταποδώσω το χτύπημα με το χάρακά μου. Είπα θα ασχοληθώ με αυτό, θα καταλάβω αυτό το πράγμα, θα ξοδέψω έναν ολόκληρο χρόνο και θα αποδομήσω ολοκληρωτικά τη ντροπή, θα κατανοήσω πώς λειτουργεί η ευπάθεια, θα της την φέρω. Έτσι ήμουν έτοιμη, και πραγματικά ενθουσιασμένη. Ο ένας μου χρόνος μετατράπηκε σε έξι χρόνια, σε χιλιάδες ιστορίες, εκατοντάδες μεγάλης διάρκειας συνεντεύξεις. Άνθρωποι μου έστελναν σελίδες ολόκληρες με τις ιστορίες τους— χιλιάδες πληροφορίες μέσα σε 6 χρόνια. Κι εγώ κατά κάποιον τρόπο προσπαθούσα να το χειριστώ. Κατά κάποιον τρόπο να καταλάβω, τι είναι η ντροπή, πώς δουλεύει. Έγραψα ένα βιβλίο, δημοσίευσα μια θεωρία, αλλά κάτι δεν ήταν εντάξει. Υπήρχαν οι άνθρωποι οι οποίοι πραγματικά έχουν μια αίσθηση ότι αξίζουν, μια δυνατή αίσθηση αγάπης και ένταξης, υπάρχουν μερικοί άλλοι οι οποίοι αγωνίζονται γι'αυτό, και μερικοί που πάντα αναρωτιούνται αν είναι αρκετά καλοί. Υπήρχε μόνο μια μεταβλητή που χώριζε τους ανθρώπους που έχουν μια δυνατή αίσθηση αγάπης και ένταξης από τους ανθρώπους που πραγματικά αγωνίζονται γι'αυτήν. Και αυτό ήταν πως οι άνθρωποι που έχουν μια δυνατή αίσθηση αγάπης και ένταξης πιστεύουν ότι είναι άξιοι αγάπης και ένταξης. Αυτό είναι. Πιστεύουν ότι αξίζουν. Το δύσκολο κομμάτι του μοναδικού πράγματος που μας κρατάει εκτός σύνδεσης είναι ο φόβος μας ότι δεν είμαστε άξιοι σύνδεσης. Και αυτό ήταν κάτι που, προσωπικά και επαγγελματικά, αισθάνθηκα σαν να χρειαζόμουν να καταλάβω καλύτερα. Έτσι αυτό που έκανα είναι ότι πήρα όλες τις συνεντεύξεις όπου είδα αξία, όπου είδα ανθρώπους να ζουν με αυτόν τον τρόπο, και απλά κοίταξα σε αυτές.
Τι κοινό έχουν αυτοί οι άνθρωποι;
Έλεγα πώς να αποκαλέσω αυτήν την έρευνα;
Και οι πρώτη λέξη που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ολόψυχος.
Εκείνοι ήταν ολόψυχοι άνθρωποι, ζώντας από αυτή τη βαθιά αίσθηση ότι αξίζουν. Έτσι άρχισα να κοιτάζω τις πληροφορίες.
Ποιο είναι το θέμα;
Ποιο είναι το πρότυπο;
Κι έτσι να τι βρήκα.
Αυτό που είχαν κοινό ήταν η αίσθηση του θάρρους, είχαν δύναμη θέλησης, είχαν κουράγιο. Κουράγιο, όταν πρωτοήρθε στην Αγγλική γλώσσα η λέξη — είναι από την Λατινική λέξη cor, που σημαίνει καρδιά — και ο αρχικός ορισμός ήταν να πεις την ιστορία του ποιος είσαι με όλη σου την καρδιά. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν, πολύ απλά, το θάρρος να είναι ατελείς. Είχαν την συμπόνια να είναι ευγενείς με τους εαυτούς τους πρώτα και μετά με τους άλλους, επειδή, όπως αποδεικνύεται, δεν μπορούμε να συμπονούμε τους άλλους αν δεν μπορούμε να συμπεριφερθούμε στους εαυτούς μας με ευγένεια. Και το τελευταίο ήταν ότι είχαν σύνδεση, και — αυτό ήταν το δύσκολο κομμάτι — ως αποτέλεσμα της αυθεντικότητας, ήταν πρόθυμοι να αφήσουν το πρότυπο που σκέφτονταν ότι πρέπει να είναι και να γίνουν αυτοί που πραγματικά είναι, κάτι το οποίο είναι απαραίτητο για την σύνδεση.
Το άλλο πράγμα που είχαν κοινό ήταν ότι ασπάστηκαν πλήρως την ευπάθεια. Πίστεψαν ότι αυτό που τους έκανε ευάλωτους τους έκανε και όμορφους, αυθεντικούς. Δεν είπαν ότι η ευπάθεια είναι άνετη, ούτε είπαν ότι είναι ανυπόφορη. Απλά είπαν γι'αυτή ότι είναι απαραίτητη. Μίλησαν για την προθυμία να πεις ''Σ' αγαπώ'' πρώτος, την προθυμία να κάνεις κάτι όπου δεν υπάρχουν εγγυήσεις, την επιθυμία να αναπνέεις περιμένοντας τηλεφώνημα από το γιατρό μετά από τη μαστογραφία σου. Ήταν διατεθειμένοι να επενδύσουν σε μια σχέση που ίσως δουλέψει ίσως όμως και όχι. Πίστευαν ότι αυτό ήταν θεμελιώδες.
Εγώ πάλι νόμιζα ότι όλα αυτά ήταν προδoσία. Γιατί πίστευα ότι ορισμός της έρευνας είναι να ελέγχεις και να προβλέπεις, να μελετάς φαινόμενα ώστε να ελέγχεις και να προβλέπεις. Και τώρα μάθαινα ότι η αποστολή μου να ελέγχω και να προβλέπω ήταν λάθος, η απάντηση ήταν πως ο υπέροχος τρόπος για να ζεις είναι με ευπάθεια και χωρίς να ελέγχεις και να προβλέπεις. Αυτό οδήγησε σε μια μικρή κατάρρευση. Εγώ το αποκάλεσα κατάρρευση, η θεραπεύτρια μου το αποκαλεί πνευματική αφύπνιση. Μια πνευματική αφύπνιση ακούγεται καλύτερα από την κατάρρευση, αλλά σας βεβαιώνω ότι ήταν κατάρρευση. Και έπρεπε να βάλω στην άκρη τα στοιχεία μου και να πάω να βρω ένα ψυχαναλυτή. Έτσι βρήκα μια ψυχαναλύτρια. Και μου πήρε ένα χρόνο όλο αυτό.
Υπάρχουν άνθρωποι που, όταν συνειδητοποιούν ότι η ευπάθεια και η τρυφερότητα είναι σημαντικά, παραδίνονται και πέφτουν μέσα σ' αυτό.
Α: αυτό δεν είμαι εγώ &
Β:ούτε καν κάνω παρέα με τέτοιους ανθρώπους.
Για μένα, ήταν ένας καυγάς στο δρόμο διάρκειας ενός έτους. Ήταν ένας σκληρός αγώνας. Η ευπάθεια έσπρωχνε, την έσπρωχνα κι εγώ. Έχασα τη μάχη, αλλά πιθανότατα ξανακέρδισα τη ζωή μου. Κι έτσι στην συνέχεια γύρισα στην έρευνά μου και ξόδεψα τα επόμενα δύο χρόνια προσπαθώντας πραγματικά να καταλάβω ποιες επιλογές έκαναν οι ολόψυχοι και τι κάνουμε εμείς οι υπόλοιποι με την ευπάθεια και τη ντροπή. Γιατί παλεύουμε με αυτή τόσο πολύ; Αλλά δεν είμαι μόνη στην πάλη με την ευπάθεια.
Ήταν αστείο, έστειλα κάτι στο Twitter και στο Facebook που λέει, ''Πώς θα ορίζατε την ευπάθεια; Τι σας κάνει να νιώθετε ευάλωτοι;''Και μέσα σε μιάμιση ώρα, είχα 150 απαντήσεις. Επειδή ήθελα να ξέρω τι συμβαίνει εκεί έξω. Και τι απαντήσεις πήρα; Να πρέπει να ζητήσω βοήθεια από τον σύζυγό μου, επειδή είμαι χάλια, και είμαστε νιόπαντροι· να αρχίζω το σεξ με την σύζυγό μου· να με απορρίπτουν· να ζητώ από κάποιον να βγούμε· να περιμένω απάντηση από το γιατρό· να με έχουν απολύσει, να απολύω άλλους — αυτός είναι ο κόσμος που ζούμε.
Κατάλαβα λοιπόν ότι ζωή για μένα είναι να τολμάς πολύ να είσαι στην αρένα. Όταν κατευθύνεσαι προς την αρένα, και βάζεις τα χέρια σου στην πόρτα, και σκέφτεσαι, «Θα το κάνω αυτό, θα το δοκιμάσω», η ντροπή είναι εκείνο το διαβολάκι που λέει «Όχι. Δεν είσαι αρκετά καλός. Δεν τελείωσεις ποτέ το μεταπτυχιακό σου. Η γυναίκα σου σε άφησε. Ξέρω ότι ο μπαμπάς σου δεν ήταν στ’ αλήθεια στο εξωτερικό. Ήταν στη φυλακή. Ξέρω τα πράγματα που σου συνέβησαν καθώς μεγάλωνες. Ξέρω ότι δεν πιστεύεις ότι είσαι αρκετά όμορφος ή αρκετά έξυπνος ή αρκετά ταλαντούχος ή αρκετά δυνατός. Ξέρω ότι ο μπαμπάς σου ποτέ δεν σου έδωσε σημασία, ακόμα και όταν πήρες υψηλή θέση». Αυτό είναι η ντροπή. Αν δεν μπορούμε να την κάνουμε να σιγήσει και να προχωρήσουμε και να πούμε «Θα το κάνω αυτό», τότε ο κριτής που νιώθουμε να μας δείχνει με το δάκτυλο και να γελάει, 99 φορές στις εκατό θα είμαστε εμείς οι ίδιοι.
Η ντροπή παίζει δύο βασικές κασέτες — είτε το «ποτέ δεν είσαι αρκετά καλός» και το «ποιος νομίζεις ότι είσαι;»
Πρέπει να καταλάβουμε ότι άλλο πράγμα η ντροπή και άλλο η ενοχή.
Η ντροπή επικεντρώνεται στο άτομο, η ενοχή στην συμπεριφορά. Ντροπή είναι το «Είμαι κακός». Ενοχή είναι το «Έκανα κάτι κακό».
Ζούμε σε έναν ευπαθή κόσμο. Κι ένας από τους τρόπους που το αντιμετωπίζουμε είναι ότι "βάζουμε πάγο" στην ευπάθεια, διαλέγουμε να πάρουμε το παυσίπονο για να μην την αισθανόμαστε. Kαι νομίζω ότι υπάρχουν στοιχεία γι' αυτό. Είμαστε η πιο χρεωμένη, παχύσαρκη, εθισμένη ομάδα ενηλίκων στην ιστορία και επίσης αυτή που έχει πάρει τα περισσότερα φάρμακα. Το πρόβλημα είναι — και αυτό το έμαθα από την έρευνα — ότι δεν μπορείς επιλεκτικά να μουδιάσεις το συναίσθημα. Δεν μπορείς να πεις, αυτό είναι το κακό συναίσθημα. Αυτό είναι η ευπάθεια, αυτό ο θρήνος, αυτό η ντροπή, αυτό ο φόβος, αυτό η απογοήτευση, δεν θέλω να τα αισθανθώ. Δεν μπορείτε να μουδιάσετε αυτά τα σκληρά συναισθήματα χωρίς να μουδιάσετε όλες τις επιρροές, όλα τα συναισθήματα. Δεν μπορείτε να μουδιάσετε επιλεκτικά. Έτσι όταν μουδιάζουμε αυτά, μουδιάζουμε τη χαρά, μουδιάζουμε την ευγνωμοσύνη, μουδιάζουμε την ευτυχία. Και τότε γινόμαστε δυστυχισμένοι, και ψάχνουμε για σκοπό και νόημα, και τότε αισθανόμαστε ευάλωτοι. Και αυτό γίνεται ένας επικίνδυνος κύκλος. Ένα από τα πράγματα που νομίζω ότι χρειαζόμαστε να σκεφτούμε είναι γιατί και πώς μουδιάζουμε. Και δεν χρειάζεται να πρέπει να είμαστε εθισμένοι. Το άλλο πράγμα που κάνουμε είναι ότι θέλουμε να κάνουμε οτιδήποτε είναι αβέβαιο βέβαιο. Όμως όσο πιο φοβισμένοι είμαστε, τόσο πιο ευάλωτοι είμαστε, τόσο πιο ανασφαλείς γινόμαστε. Κι έτσι φτάνουμε στην απομόνωση. Δεν υπάρχει συνομιλία πια. Δεν υπάρχει συζήτηση. Υπάρχει μόνο μομφή. Υπάρχει μόνο είμαι σωστός, είσαι λάθος.
Ξέρετε πόση μομφή και εγωισμός περιγράφεται σε αυτή την έρευνα;
Πολύς!
Ένας τρόπος υπάρχει για να απαλλαγούμε από τον πόνο και τη δυσφορία. Να μην τελειοποιούμε τα πάντα. Αν υπάρχει κάποιος που θέλει η ζωή του να μοιάζει έτσι αυτός θα ήμουν εγώ, αλλά κατάλαβα ότι δεν λειτουργεί έτσι και μάλιστα αυτό όχι μόνο δεν είναι ρεαλιστικό αλλά δεν είναι και απαραίτητα υγιές.
Κι εμείς αντί να το καταλάβουμε προχωράμε ακόμα πιο πέρα και προσπαθούμε να τελειοποιήσουμε, ακόμα πιο επικίνδυνα, τα παιδιά μας. Αφήστε με να σας πω τι σκεφτόμαστε για τα παιδιά. Έχουν φτιαχτεί για να αγωνίζονται όταν έρχονται εδώ, όχι για να είναι τέλεια. Και όταν κρατάμε αυτά τα τέλεια μικρά μωρά στα χέρια σας, η δουλειά μας δεν είναι να πούμε, ''Κοίτα την, είναι τέλεια. Η δουλειά μας δεν είναι απλά να τα κρατήσουμε τέλεια — να βεβαιωθούμε ότι θα μπουν στην ομάδα του τένις μέχρι την πέμπτη τάξη και στο καλύτερο κολέγιο μέχρι το γυμνάσιο.
"Δεν είναι αυτή η δουλειά μας.
Η δουλειά μας είναι να τα κοιτάξουμε και να πούμε:
Ξέρεις κάτι;
Δεν είσαι τέλεια αλλά είσαι φτιαγμένη να αγωνίζεσαι!
Και μην ξεχάσεις ποτέ σου ότι αξίζεις να σε αγαπούν...
Γι' αυτό μη διαλέξεις ένα δρόμο χωρίς εμπόδια· πιθανότατα δεν οδηγεί πουθενά".
Όπως θα πει και ο Νίτσε
"Από τότε που ο άνεμος μου εναντιώθηκε,
έμαθα να σαλπάρω με όλους τους ανέμους..."
Πηγή:
https://www.facebook.com/VaggelisPerakisMenta/?fref=ts
«Τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο, και επομένως πιο πολύτιμο, από το να μπορείς να αποφασίσεις» (Ναπολέων Βοναπάρτης)
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΛΑΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ