Σώμα, νους, ψυχή: οι τρεις πυλώνες που αποτελούν το άτομο. Η ισορροπία τους επιτρέπει μία πραγματικότητα όχι μόνο γεμάτη γαλήνη και συνειδητότητα, αλλά επιπλέον υγιή, δυνατή –σε φυσικό και νοητικό επίπεδο– με τις ρίζες της στον παλμό της καρδιάς. Η έννοια της υγείας διευρύνεται, γίνεται μέσο και αντικειμενικός σκοπός για την επίτευξη μιας κατάστασης υπαρξιακής πληρότητας και ολότητας.
Ανάμεσα στις μυριάδες δυνατότητες που υπάρχουν για να αναζητήσουμε την ισορροπία του εαυτού μας, ένα από τα αστέρια που μπορεί να φωτίσει τον σκοτεινό δρόμο των φόβων και των ανασφαλειών μας, είναι η Βιοενεργητική, μια ψυχοθεραπευτική μέθοδος με ψυχοσωματική προέλευση, που αναπτύχθηκε από τον αμερικανό Alexander Lowen. Ως βάση για τις ασθένειες «φωτογραφίζει» τον φόβο για τη ζωή και την έλλειψη σύνδεσης με το σώμα μας, από το οποίο «το σκάμε» ή και απαρνιόμαστε αυτό το κανάλι μέσα από το οποίο βιώνουμε τα συναισθήματα, τα οποία δεν είναι παρά η ίδια η Ζωή. Η ασθένεια και η καταπίεση πράγματι στερούν από το σώμα τον παλμό της ζωής.
Η Βιοενεργητική δεν υποκαθιστά τη ψυχοθεραπεία αλλά είναι μία μέθοδος υποστήριξης. Διευρύνει την ανάλυση της ψυχοθεραεπίας, εξετάζοντας τη ψυχο-συγκινησιακή κατάσταση του ασθενή.
Τα μέσα εξερεύνησης του εαυτού είναι η κίνηση, ο ήχος, η αναπνοή, η ενέργεια (όπως και σε άλλες ολιστικές προσεγγίσεις).
Αλλά η μεγαλύτερη σημασία δίνεται στη στάση και τον ήχο του σώματος, θεωρώντας τη “φωνή” και τη “γείωση” τις δύο θεμελιώδεις όψεις αυτής της πρακτικής.
Σύμφωνα με τον Lowen, το άτομο πρέπει να βιώσει τρία στάδια για να φθάσει στην ευημερία: της συνειδητότητας του εαυτού, της αυτοεπιβεβαίωσης και της αυτοκυριαρχίας. Ιδιαίτερα στη φάση της αυτοεπιβεβαίωσης η φωνή διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο, γιατί το άτομο είναι σε θέση να εκφράσει τον εαυτό του, με απόλυτη ελευθερία, ουρλιάζοντας, κλαίγοντας, εστιάζοντας σε εκείνα τα “ναι” και τα “όχι” – την αντίθεση στη θέληση και τη δυνατότητα που μπορεί να έχει αλυσοδέσει τη ζωή του μέχρι τη συγκεκριμένη στιγμή. Με την ενεργοποίηση αυτής της απελευθέρωσης, θα μπορέσει να αποκαταστήσει την σύνδεσή του με τον κόσμο και κυρίως θα του επιτραπεί να “επιστρέψει στον κόσμο”.
Η “γείωση” πρέπει να γίνει κατανοητή ως η φυσική ικανότητα στήριξης με ισορροπημένο και συνειδητό τρόπο στην επιφάνεια της γης, όπως επίσης και με τη βαθύτερη έννοια του “στέκομαι στον κόσμο”, γιατί ενώνει (χωρίς να διαμορφώνει) την προσωπικότητά με τις δυναμικές της ύπαρξης, που έχουν την τάση να αρνούνται και να καταπιέζουν: τοίχοι που πρέπει να μετατραπούν σε γέφυρες για να υπάρξει παρουσία, σύνδεση με την αλήθεια της ψυχής, προσοχή και ευημερία.
Το άτομο, για να βελτιώσει την καθημερινότητά του πάνω στον πλανήτη, πρέπει να αποκαταστήσει τόσο τη σχέση με τον εαυτό του όσο και την υγεία του, πρώτα σε φυσικό επίπεδο μέσα από την κίνηση που βοηθά στην ενίσχυση της ανοσοποιητικής άμυνας. Ο τρόπος αυτός είναι ένα βοήθημα για τον σύγχρονο άνθρωπο και την ανάγκη του να απελευθερωθεί από τις συνειδητές αλλά κυρίως τις ασυνείδητες εντάσεις, που εδρεύουν στις αναμνήσεις των πρώτων χρόνων της ζωής του και αφήνουν το αποτύπωμά τους στον ανθρώπινο χαρακτήρα.
Κάθε άνθρωπος με τον ερχομό του στη ζωή, έχει ένα δικό του πλαίσιο που τον φιλοξενεί και οι σχέσεις που δημιουργεί, δείχνουν με απίστευτο τρόπο τον ενήλικα που θα διαμορφωθεί. Η βαρύτητα και οι φόβοι που βιώνει, δημιουργούν προβλήματα σε ψυχοσωματικό επίπεδο, αλλά και συμπεριφορικό - τόσο σε οικογενειακό όσο και σε σχολικό, εργασιακό περιβάλλον. Το να ωθήσει τα τραύματά του να αναδυθούν, του επιτρέπει να αντιμετωπίσει τη ζωή με μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, εμπιστοσύνη στους άλλους και θετικότητα απέναντι στην απρόβλεπτη ροή των γεγονότων.
Η μέθοδος του Lowen επιτρέπει στον ασθενή να αποβάλει την αρνητικότητά του μέσα από ασκήσεις που επικεντρώνονται στον συνδυασμό αναπνοής και κίνησης, στη χρήση της φωνής και όχι των λέξεων, με εστίαση στις αισθήσεις που αναδύονται μέσα από την προσεκτική ακρόαση και συνειδητή αντίληψη του φυσικού σώματος. Οι ασκήσεις γίνονται χωρίς παπούτσια για να επιτρέπεται στο σώμα να βρίσκει το κέντρο του με τη βοήθεια της βαρύτητας. Το αποτέλεσμα είναι ένας ιδιαίτερος τύπος στάσης σώματος, γιατί αυτή συνδέεται άρρηκτα με την αντίληψη που κάποιος έχει για τον κόσμο που τον περιβάλλει: αίσθηση καλής γείωσης, ανισορροπία στην κατανομή του σωματικού βάρους, κλείσιμο των ώμων ή της θωρακικής περιοχής, ικανότητα ή φόβος να κοιτάξεις τον άλλον στα μάτια – όλα αυτά είναι σημάδια που το σώμα μεταδίδει, εκφράζοντας δυσφορία και τα οποία “διαβάζονται” με προσοχή.
Μία απλή άσκηση, που έχει τις ίδιες αρχές με τη γιόγκα, είναι η συνειδητή επαφή με τις διαστάσεις του σώματος και μπορεί να γίνει το πρωί, τη στιγμή που ενώνεται η νύχτα με την ημέρα, όταν η εγρήγορση του ξυπνήματος διαδέχεται την εγκατάλειψη του ύπνου.
Σε όρθια στάση, ακούμε το σώμα, αφήνοντας χώρο για να δεχθούμε τις αισθήσεις που αναδύονται και τις εντάσεις που αντιλαμβανόμαστε, χωρίς να κρίνουμε. Πραγματικά οι μυϊκές ακαμψίες του σώματός, μας προσφέρουν πολλαπλά κλειδιά ανάγνωσης.
Εισπνέοντας, φέρνουμε τα χέρια ψηλά και τα τεντώνουμε, επιτρέποντας στον θώρακα να διευρυνθεί, να δημιουργήσει χώρο. Μένοντας σε αυτή τη στάση και συνεχίζοντας να αναπνέουμε, τα χέρια -η δράση- έρχονται σε επαφή με τα βάθη της καρδιάς, δίνοντάς μας μια θετική ώθηση.
Εκπνέοντας, κατεβάζουμε αργά τα χέρια και συνεχίζουμε να ακούμε το σώμα μας. Η υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας γιατί μας επαναφέρει στην ανθρώπινη διάσταση, στο να είμαστε στον κόσμο, τόσο φυσικά όσο και συναισθηματικά, ενωμένοι με τη γη, ένα με την πραγματικότητα αλλά έχοντας ταυτόχρονα αντικειμενικό σκοπό να αφήσουμε τα συναισθήματα ελεύθερα να ρέουν. Τα χέρια στα πλαϊνά του σώματος, χαλαρά, αισθανόμαστε τους ώμους να αποβάλουν τις εντάσεις. Επαναλαμβάνουμε, κάνοντας την αναπνοή όλο και πιο βαθιά και μακριά.
Μετάφραση: Jasmukand K. & Basantpal K